IRITZI PERTSONALA

Néstor I: Nire ikuspegi puntutik lan hau egiten eskola normala egiten baino gehiago ikasi dut eta askoz dibertigarriagoa da.

Joseba B:Lan hau egitea asko gustatu zait, gauza asko ikasi ditut eta eskola normala egitea baino hobeagoa da.

EDUKIAK

• INTRODUKZIOA
• LURRAREN BARNEKO BEROA ETA GRADIENTE GEOTERMIKOA
• KONTINENTEEN JITOA
• LURRAREN OSAERA ETA BARNEKO EGITURA
• PLAKEN TEKTONIKAREN TEORIA
• PLAKA LITOSFERIKOAK
• LURRAREN DINAMIKAREN AGERPENAK

INTRODUKZIOA

-GERUZAK

Azal harritsu, solido eta hotsa. 

• Kontinentala
• Ozeanikoa

Mantu harritsua, beroa eta solidoa.

• Goi-mantua
• Behe-mantua

Metalezko nukleoa eta oso beroa.

• Kanpo-nukleoa
• Barne-nukleoa

-ETEN SISMIKOAK

• Mohorovic
• Repetti
• Gutenberg
• Lehman

-LITOSFERA

• Litosfera kontinentala
• Litosfera ozeanikoa

-PLAKA LITOSFERIKOAK

• Zati horietan apurtuta dagon litosfera.
• Kontinenteak eta ozeanoen hondoak osatzen dituzte.
• Hiru mota daude: Kontinentalak, Ozeanikoak eta Mistoak.
• Ondorioak: Kontinenteen higidura eta ozeanen edapena eta jarduera bolkanikoa, sismikoa eta tektonikoa ertzetan.

-PLAKEN ERTZAK

• Ertz konbergenteak
• Ertz dibergenteak
• Ertz pasiboak

LURRAREN BARNEKO BEROA ETA GRADIENTE GEOTERMIKOA

Lurraren barrualderantz tenperatura handitzeari gradiente geotermiko esaten zaio.
Gradiente geotermikoaren eragilea Lurraren barruko beroa da. Lurraren barruko beroaren zati handiena dula 4.000 milioi urtetik gora zortutako hondar-beroa da.

HIRU PROZEZUETAN BANATUTA DAGO:

• METEORITOEN TALKA: Talkaren ondorioz sortzen duen energia zinetikoa energia termiko bihurtzen zen. 

• ELEMENTU ERRADIOAKTIBOEN DESINTEGRAZIOA: Partikulak subatomikoak sortzen ziren (elektroiak, neutroiak...).Garai artan, elementu erradioaktibo haiek baino gehiago zeuden gaur egun.

• DENTSITATE HANDIENEKO MATERIALEN DEKANTAZIOA: Lurra urtzean hasi ziren nukleorantz dekantatzen, baina dekantazioaren ondoren bero handiagoa sortu zen

KONTINENTEEN JITOA

• EGILEA: Alfred Wegener

                                                        

• TEORIAREN DATA: 1912an, proposatu zuen teoria hau.
• TEORIA HAU ESATEN DU: Kontinenteak geruza plastiko baten gainean ezartzen zirela eta geruza ozeanikoa gurutzatuz mugitzen zirela, elkarrengandik hurbilduz edo aldenduz, eta fenomeno honi kontinenteen jitoa deitu zion.

• TEORIAREN ALDEKO FROGAK EDO ARGUDIOAK: Wegener ustez ozeanoen hondoen gainean kontinenteak higitzen zirela baina ezin zuen azaldu zein indarrek bultzatzen zituen. Frogek balio zuten arren kontinenteen jitoaren teoriak sinestezinak geratu ziren.
• ZERGATIK EZ ZUTEN ONARTU?  Froga asko egin zituen bere teoria defendatzeko baina ez zuten zinetzi kontinenteek mugitu zitezkeela pentsatu.

LURRAREN OSAERA ETA BARNEKO EGITURA

LURRA HIRU GERUZA DITU:
NUKLEOA (METALIKOA), MANTUA (HARRITSUA), LURRAZALA (HARRITSUA ETA DENTSITATE TXIKIKOA).

• LURRAZALA:  Geruza harritsu mehe eta solidoa da, bi geruza mota daude:

AZAL KONTINENTALA. 30 kilometroko lodieratik 70 kilometrora artekoa. Granitoz osatuta dago, batez ere eta eremu askotan harri sedimentarioz eta kontsolidatu gabeko sedimentuz estalita dago gainazala.

AZAL OZEANIKOA. 10 kilometroko lodiera du. Ozeanoen hondoak osatzen ditu  eta basaltoz eta graboz osatuta dago.

• MANTUA:  Geruza harritsua da eta lurrazalaren azpian dago. Nukleoaren gainazalera iristen da, 2.900 kilometroko sakoneraino. Peridotitaz osatuta dago eta peridotitaren mineral nagusia olibinoa da.

                                                                                                                           
Bi zatiz osatuta dago:
GOI MANTUA. Lurrazalatik 670kilometroko sakonera du.
BEHE MANTUA. 670 kilometrotk nukleoaren gainazaleraino 2900 sakoneraino.
 Behe mantua goi mantua baino dentsitate handiagoa du.

• NUKLEOA: Metalez osatuta dago. %85 burdina da, %5 nikela eta %10 elementu ez-metalikoak (silizioa, oxigenoa eta karbonoa). 

Nukleoa bi zati ditu:
KANPO NUKLEOA. 2900 kilometroko zakoneratik 5150 kilometrora arteko zatia da eta likido egoeran dago. Konbekzio-korronte indartsuek astintzen dute, korronte horiek lurraren eremu magnetikoa sortzen dute.
BARNE NUKLEOA. 1220 kilometroko erradioa duen esfera da eta solido egoeran dago.

PLAKEN TEKTONIKAREN TEORIA

EGILEA: Harry Hammond Hess


TEORIAREN DATA: 1962ean proposatu zuen, 1968 ean teoria garatu zen.
ZER ESATEN ZUEN TEORIA HONEK:  Litosfera herrestan eramaten du azpian duen mantuaren konberkzio-higidura.
TEORIA ALDEKO FROGAR EDO ARGUDIOAK: 1970eko eta 1980ko hamarkadetan ikerketa asko egin zituzten eta haiei esker bolkanizmoa sismikotazuna mendikateen eraketa eta beste fenomeno geologiko batzuk plaken tektonikaren bitartez azaldu ziren.

 Benioff-en planoa
Konteninteen zenbait ertzetan, lurrikarak plano inklinatu baten gainean gertatzen dira.
                                                                    

PLAKA LITOSFERIKOAK

• LITOSFERA MOTAK

LITOSFERA OZEANIKOA:

  LITOSFERA KONTINENTALA:

PLAKA LITOSFERIKO MOTAK:

• PLAKA OZEANIKOAK: Litosfera ozeanikoz bakarrik dago osatuta. Ozeano bareko plaka, Cocoseko plaka eta Nazcako plaka mota horretakoak dira.
• PLAKA KONTINENTALA: Litosfera kontinentalez bakarrik osatuta daude. Arabiako plaka mota horretakoa da.
• PLAKA MISTOAK: Litosfera kontinentala eta ozeanikoa dute. Lurraren gainazal osoa 7 plaka mixto handiz osatuta dago, Ipar Amerikakoa, Hego Amerikakoa, Afrikakoa, Eurasiakoa, Ozeano Barekoa, Antartikoa eta Australiakoa.

PLAKEN ERTZ MOTAK:

Ertz eraikitzaileak.Dortsal ozeanikoa.






Ertz pasiboak.Faila eraldatzailea.





Ertz suntsitzaileak.Subdukzio-eremuak.




Talka ertzak.Talka-orogenoak.